ประตูน้ำบานเลื่อนแบบ เหล็กหล่อ (AWWA C560) กับ เหล็กเหนียว แตกต่างกันอย่าไร??

Sluice Gate

เบื้องต้นเราต้องกล่าวถึงที่มาในการออกแบบและผลิตตัวประตูน้ำบานเลื่อน Sluice Gate ก่อน โดยมาตรฐานสากลที่ทั่วไปใช้อ้างอิงในการผลิตประตูน้ำบานเลื่อน Sluice Gate ก็คือ AWWA และครั้งนี้ตัวที่เราเอามาเปรียบเทียบคือ AWWA C560 ซึ่งเป็นตัวที่ใช้กันแพร่หลายที่สุดเพราะมีราคาที่ต่ำที่สุดในมาตรฐานทั้งหมด (คลิ๊กเพื่ออ่านรายละเอียเพิ่มเติมเกี่ยวกับ Sluice Gate)

เริ่มต้นที่วัสดุหลักที่ใช้ในการผลิตจะแตกต่างกันสามารถดูได้ตามตารางด้านล่าง

AWWA C560 เหล็กเหนียว(ทั่วไป)
กรอบบาน Frame เหล็กหล่อ เหล็กเหนียว
บาน Disc เหล็กหล่อ เหล็กเหนียว
เพลา Shaft สแตนเลส เหล็กเหนียว
กันรั่ว Seal ทองเหลือง ไม่มี หรือ ยางNBR

ซึ่งจากด้านบนจะเห็นได้ว่าวัสดุหลักของมาตรฐาน AWWA C560 จะใช้เหล็กหล่อเป็นหลักซึ่งเหล็กหล่อจะมีคุณสมบัติที่ทนการกัดกร่อนได้ดีกว่าซึ่งก็แปลว่าจะเกิดสนิมได้น้อยและช้ากว่าเหล็กเหนียวมาก ส่วนตัวเพลาเป็นสแตนเลสทำให้ไม่เป็นสนิมการเปิดปิดก็จะง่ายและอายุการใช้งานก็นานกว่าเหล็กเหนียว และสุดท้ายตัวกันรั่วที่เลือกใช้เป็นทองเหลืองเพราะทองเหลืองเป็นวัสดุที่มีการหล่อลื่นในตัวเองทำให้มีแรงเสียดทานที่ต่ำเทำให้เปิดหรือปิดได้เบากว่า และเมื่อกันรั่วเป็นทองเหลืองจะไม่เป็นสนิมและไม่เกิดการติดขัดของบานกับกรอบบาน และมีอัตราการรั่วที่เป็นมาตรฐานคือไม่เกิน 1.25 ลิตรต่อนาทีต่อเส้นรอบบาน1เมตร ซึ่งแบบเหล็กเหนียวทั่วไปทำได้แค่ชะลอน้ำ

แก้การรั่วโดยการใส่ยางNBR เมื่อใส่ยางกันรั่วเพื่อแก้ไขเรื่องการรั่วในช่วงแรกๆจะกันรั่วได้ดีมากและดีกว่าแบบ AWWA C560 แต่เมื่อใช้ไป 2-3 ปี เมื่อยางเรื่มเสื่อมจำทำให้น้ำรั่วระหว่างบานกระกรอบบานมากกว่าปกติเพราะระยะห่างที่เกิดจากยาง สุดท้ายบานที่ใส่ยางจะรั่วมากที่สุดเมื่อยางหมดอายุใช้งาน
ยางหมดอายุก็เปลี่ยนยางได้ การออกแบบประตูน้ำแบบเหล็กเหนียวถูกออกแบบให้สามารถเปลี่ยนยางได้โดยมีประกับกดยางที่เป็นสแตนเลสแต่ตัวเกลียวกลับอยู่ในบานที่เป็นเหล็กเหนียว เมื่อบานเป็นสนิมเกลียวก็เป็นสนิมดังนั้นเราสามารถเปลี่ยนยางได้ แต่ไม่ง่ายต้องมีอุปกรณ์ช่วย หรืออาจจะต้องเปลี่ยนบานใหม่ และบางหน้างานประตูน้ำแช่อยู่ในน้ำการที่เราจะลงไปซ่อมบำรุงจะยากหรืออาจจะเป็นไปไม่ได้เลย

จากที่กล่าวมาทั้งหมดจะพบว่าประตูน้ำ Sluice Gate AWWA C560 จะดีกว่าในทุกด้าน แต่ทำไมยังมีการนำประตูน้ำแบบเหล็กเหนียว(ทั่วไป) มาใช้อีก นั่นก็เพราะราคาของประตูน้ำแบบเหล็กเหนียวถูกกว่าแบบ AWWA C560 กว่าครึ่งหนึ่งของแบบ AWWA C560 นั่นเอง

ซึ่งความต่างของราคานี้เองทำให้ปัจจุบันยังพบการใช้งานประตูน้ำแบบเหล็กเหนียวกันอย่างแพร่หลาย แต่ปัญหาที่พบคือติดตั้งไปได้ 2-3 ปี พอจะใช้งานบานประตูเกิดติดขัดไม่สามารถเปิดหรือปิดได้ ทำให้เกิดปัญหาที่ว่ามีก็เหมือนไม่มี(เวลาจะใช้แต่ไม่สามารถใช้ได้) เพราะประตูน้ำชนิดนี้จะเป็นแบบปกติปิดหรือปกติเปิด กล่าวคือไม่เปิดก็ปิดเป็นเวลานานๆ และเนื่องด้วยวัสดุเป็นเหล็กเหนียวซึ่งไม่เหมาะกับการแช่น้ำในระบบเปิดอยู่แล้ว ทำให้เกิดสนิมขึ้นและสนิมเกาะติดกันระหว่างบานกับกรอบบานทำให้เกิดการติดขัดและไม่สามารถเปิดหรือปิดได้ และทำให้บานเสียหาย

Sluice Gate แบบเหล็กเหนียวสามารถใช้ได้ไหม? คำตอบคือใช้ได้ครับ แต่ต้องหมั่นดูแลรักษา เช่นต้องคอยเปิด-ปิดทุกๆ 1-2 เดือน เพื่อป้องกันการติดขัดของตัวบานกับกรอบบาน และพยายามทำสีใหม่ทุก 2 หรือ 3 ปี สุดท้ายควรเลือกใช้ประตูน้ำเหล็กเหนียวที่ไม่ใส่ยางเพราะถ้าไม่ใส่ยางในวันที่เราติดตั้งมีการรั่วเท่าไรวันต่อๆมาก็รั่วเท่าเดิมไม่มีเพิ่มขึ้น (เราสามารถบริหารการรั่วโดยการติดตั้งปั๊มช่วยระบายน้ำออกในกรณีติดตั้งเพื่อป้องกันน้ำท่วม)

สรุปความแตกต่างระหว่างประตูน้ำบานเลื่อน แบบ AWWA C560 ราคาสูงกว่าแบบเหล็กเหนียวมาก แต่จะลดภาระการดูแลและประหยัดเรื่องต้นทุนในบำรุงรักษา ถ้าเรามีงบประมาณเพียงพอควรเลือกใช้แบบ AWWA เพื่อลดปัญหาต่างๆและไม่ยุ่งยากในการดูแลและบำรุงรักษา