ประตูน้ำ (Gate) หรือ วาล์ว (Valve) คือ อุปกรณ์ที่ใช้ในการควบคุมปริมาณการไหล และทิศทางการไหลของของไหลในระบบ เช่น น้ำ, อากาศ, น้ำมัน, ไอน้ำ, แก๊ส, ฯลฯ โดยมีทั้งประตูน้ำที่สามารถติดตั้งในระบบท่อ เช่น ประตูน้ำลิ้นยก (Gate Valve), ประตูน้ำลิ้นปีกผีเสื้อ (Butterfly Valve), ประตูน้ำกันกลับ (Check Valve) และติดนอกระบบท่อ เช่น ประตูน้ำบานเลื่อน (Sluice Gate), ประตูน้ำล้น (Weir Gate) และ ประตูน้ำแบบใบมีด (Knife Gate) เป็นต้น
ประตูน้ำ หรือวาล์ว สามารถแบ่งตามลักษณะการใช้งานได้ 2 แบบ คือ
- ประตูน้ำทีใช้ในการ เปิด-ปิด หรือ Shut off valve เป็นวาล์วที่มีลักษณะการใช้งานได้แค่เปิดสุดหรือปิดสุดเท่านั้น ได้แก่ ประตูน้ำลิ้นยก Gate Valve
- ประตูน้ำที่ใช้ในการควบคุม หรือ Control Valve เป็นวาล์วที่ใช้ในการควบคุมปริมาณ หรือทิศทางการไหล รวมถึงใช้ในการควบคุมแรงดันในเส้นท่ออีกด้วย เราสามารถจัดหมวดหมู่หลักๆ ออกเป็น 3 หมวด ได้แก่
- ประตูน้ำที่ใช้ควบคุมปริมาณการไหล Flow Control Valve คือวาล์วที่สามารถปรับการเปิด-ปิดเป็นเปอร์เซ็นต์ได้ และทำให้อัตราการไหลเปลี่ยนไปตามเปอร์เซ็นต์การเปิดของลิ้นวาล์ว ได้แก่ ประตูน้ำลิ้นปีกผีเสื้อ (Butterfly Valve), ประตูน้ำบานเลื่อน (Sluice Gate), ประตูน้ำล้น (Weir Gate), บอลวาล์ว (Ball Valve), โกลบวาล์ว (Globe Valve), ฯลฯ
- ประตูน้ำที่ใช้ควบคุมทิศทางการไหล หรือ Directional Control Valve เป็นวาล์วที่ใช้ในการควบคุมทิศทางการไหลให้เป็นไปในทิศทางเดียวโดยจะป้องการไม่ให้เกิดการไหลย้อนกลับ ได้แก่ ประตูน้ำกันกลับ (Check Valve), หัวกะโหลกทางดูด (Foot Valve), ประตูระบายน้ำ (Flap Valve หรือ Flap Gate), ฯลฯ
- ประตูน้ำที่ใช้ควบคุมแรงดันไม่ให้เกินขีดจำกัด หรือ Safety Valve เป็นวาล์วที่ใช้สำหรับลดแรงดันในระบบเมื่อแรงดันในระบบสูงเกินไป หรือเพิ่มแรงดันในระบบเพื่อป้องกันไม่ให้ในระบบเกิดสูญญากาศ ซึ่งอาจจะทำให้ในเส้นท่อเกิดการเสียหายได้ หรือทำให้ระบบในเส้นท่อทำงานได้ไม่สมบูรณ์ ได้แก่ วาล์วระบายแรงดัน (Pressure Relief Valve), ประตูน้ำระบายอากาศ (Air Valve หรือ Air Vent Valve)